Terug naar alle leerbronnen

Casus

Jongeman met keelpijn

Een man met in de voorgeschiedenis astma presenteert zich in verband met keelpijn. Je ziet op het gehemelte een wit beslag dat niet afstrijkbaar is. Je vermoedt dat dit te maken heeft met het gebruik van het combimiddel salmeterol/fluticason.

Welk onderdeel van dit preparaat veroorzaakt dit beeld?

A. Fluticason
B. Salmeterol

Spoiler alert: antwoord vind je hieronder

Twee veelgebruikte medicijncategorieën bij astma zijn de bronchodilatoren en de corticosteroïden. Het zijn de inhalatiecorticosteroïden (dat is dus optie A) die het beschreven beeld kunnen veroorzaken.

Bronchodilatoren werken doordat ze na inhalatie de gladde spieren rond bronchiolen doen relaxeren, waardoor deze wijder worden en de alveoli gemakkelijker worden geventileerd. Deze werken ofwel door agonisme van béta-2-receptoren (sympathicomimetisch), of antagonisme van muscarinereceptoren (parasympathicolytisch). Voorbeelden van bronchodilatoren zijn salbutamol (kortwerkend sympathicomimeticum), salmeterol (langwerkend sympathicomimeticum; een meter lang) en ipratropium (parasympathicolyticum).

Corticosteroïden worden meestal in inhalatievorm toegediend (soms oraal, bijvoorbeeld bij exacerbaties van obstructief longlijden). Zij remmen het ontstekingscomponent van obstructieve longziekten, zoals astma en COPD, en zijn daarmee bedoeld om de onderliggende ziekte tot rust/stabilisatie te brengen. Hoewel die corticosteroïden na inhalatie intrapulmonaal terecht moeten komen, slaan ze deels ook neer in de mond-keelholte (nasofaryngeaal) en soms in de oesofagus. Daarom is het advies om na inhalatie de mond-keelholte goed te spoelen. Resten van het corticosteroïd kunnen lokaal de immuniteit onderdrukken, waardoor het slijmvlies kwetsbaarder wordt voor infecties, in het bijzonder door de schimmel Candida Albicans. Zo’n infectie wordt ook wel candidiase genoemd. Dit veroorzaakt typisch een niet-wegstrijkbaar wit-grijs beslag op een erythemateus, pijnlijk slijmvlies. Een candida-infectie kan worden behandeld met een antimycoticum (antischimmelmedicijn), zoals miconazol of fluconazol (zie ook het Farmacotherapeutisch Kompas).

Vind je dit soort dingen leuk om te leren? Bekijk dan eens Het Farmaboekje. Vragen en uitleg over verschillende farmacologische thema’s, zoals cardiovasculair, psychiatrie, long, en pijnbestrijding. Rijkelijk geïllustreerd, met samenvattingskaarten aan het eind van elk hoofdstuk. Lees hier meer over het boekje.