Terug naar alle leerbronnen

Casus: X-BOZ met dense spikkels

Thema: nierfalen. Casus en uitleg.

Bij een patiënt die peritoneaaldialyse ondergaat wordt wegens buikklachten een buikoverzichtsfoto gemaakt. De dialysekatheter projecteert over de rechterzijde van het bekken. Verder zie je op de foto verspreid over het verloop van het colon kleine dense afwijkingen. Je vermoedt dat dit te maken heeft met één van de medicijnen die de patiënt krijgt toegediend in het kader van de nierdialyse. Welke is dat?

Nierfunctieverlies kan ernstige consequenties hebben, zoals uitgelegd in ons overzichtsartikel over nierfunctieverlies. Bij patiënten met ernstig nierfunctieverlies kan in sommige gevallen worden geopteerd voor nierfunctievervangende therapie (in andere woorden: het zuiveren van het bloed middels een hulpmiddel). Wanneer dit precies wordt gedaan hangt af van het exacte klinische scenario, hoewel een eGFR van 20 ml/min/1,73m^2 in combinatie met (verwachte) verdere achteruitgang als consensus wordt genoemd door de FMS [link]. Dialyse kan plaatsvinden door direct het bloed te filtreren (hemodialyse) of door het peritoneum (buikvlies) te gebruiken als filter van afvalstoffen (peritoneaaldialyse). Bij peritoneaaldialyse wordt er een dialyseoplossing door een katheter in de peritoneale holte geleegd, waarna de katheter wordt afgedopt. Vervolgens wordt na een paar uur dit vocht, waar inmiddels afvalstoffen naartoe zijn bewogen, in een zak geleegd.

Dergelijke nierfunctievervangende therapie is maar één onderdeel van de behandeling. Immers, de nieren hebben meer functies dan alleen het uitscheiden van afvalstoffen. Voorbeelden van therapieën die (kunnen) worden ingezet zijn:

• Erythropoëtine (EPO): stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen (normaal doen de nieren dit zelf).
• Ijzersupplementen: vaak is er sprake van ijzergebrek.
• Fosfaatbinders: een van de grootste problemen bij dialysepatiënten is het ophopen van fosfaat in het bloed. Naast een fosfaatarm dieet, helpen fosfaatbinders om fosfaat uit voedsel te binden en te voorkomen dat dit wordt geabsorbeerd. Die fosfaatbinders veroorzaken de op deze foto kenmerkende ‘spikkels’ over het verloop van het colon.
• Calcitriol (actief vitamine D). Een van de functies van de nieren is het activeren van vitamine D, hetgeen een belangrijke rol speelt in de calciumhuishouding.